De lunch van de werkende man

Uit de pen van Rie Steenbergen komen de vanaf 1946 uitgegeven deeltjes uit de reeks Moderne Receptenboeken. Na een aantal magere jaren wordt het hoog tijd voor meer plezier in de keuken! De titels geven deze ‘avontuurlijke’ en ‘luchtige’ sfeer al aan. De grappige illustraties van Frans Hazeveld maken het helemaal af. Wat te denken van titels als De joyeuse terugkeer van het theeuurtje en Culinair wel en wee van de man die er op uit trekt? Die laatste geeft de realiteit van de nog ongeëmancipeerde samenleving aan. Bij ’t trouwen werd van de werkende meisjes in bijna alle gevallen het arbeidscontract ontbonden. De belangrijkste taak voor de vrouw was de zorg voor het gezin. Haar domein werd beperkt tot achter het aanrecht. De gedachte is dat wanneer moeder de vrouw zorgt dat alles op rolletjes loopt, ieder gezinslid daar wél bij vaart. Het lunchtrommeltje wordt door vrouwlief gevuld, het is háár taak manlief tevreden te stellen. En dat kan beter, vindt Rie Steenbergen. 

De schrijfster schetst kort het beeld van wat zij tot dan toe ziet:

Sleur is de vijand van alle vrouwen: hij tovert rimpels om onze ogen, doet onze haren in onbewaakte ogenblikken pieken, laat ons in een weinig flatteus ochtendkleed aan de ontbijttafel verschijnen en is de oorzaak dat op een kwade dag onze heer en gebieder aan dezelfde tafel achter een ochtendblad schuil gaat en slechts ongearticuleerde klanken uitstoot als wij vergeefs onze rechten op zijn aandacht trachten de verdedigen.

Diezelfde sleur kan ervoor zorgen dat wederzijdse toegewijde liefde goeddeels verloren zal gaan. Ter bestrijding van die grauwe gruwel schrijft Rie dit boekje. Want één van de attributen van sleur is 'het pakje':

Het pakje is grauw als het spook zelf en na een halve dag geduwd en gedeukt in de tasch te hebben doorgebracht, even vormloos. Het pakte bevat gemiddeld vier geboterde boterhammetjes, waarop de boter een onbestemd donker geel kleurtje inplaats van een romig laagje achterliet. De boterhammetjes plegen doorgesneden te zijn en gestoffeerd met een plakje of strooiseltje van het een of ander, dat in het benauwde omhulsel van perkamentpapier alle geur en smaak verloor. Het pakje is een weinig storend, gedachteloos verorberd, noodzakelijk kwaad, dat de man die het vergeet zeker even zou missen, doch dat hij overigens niet opmerkt.

De conclusie is, in het volgende hoofdstuk, dat de lunch, behalve voedzaam, tevens de nodige afwisseling en prikkels moet leveren. Zodat het 'met de verzadiging van het lichaam ook de prettige opgewekte stemming van de aangename onderbreking brengt.'

Vervolgens komt er een opsomming van allerlei lunchsuggesties, waarbij het toverwoord 'afwisseling' is. Recepten voor pikante boters, smeerseltjes en belegsels, salades, rauwkost, zoete gebakken broodjes. Zelfs suggesties waarbij de inhoud van de thermoskan voor afwisseling kan zorgen. 

Om te beginnen maakte ik een groentensmeerseltje voor op de boterham, welke heel goed vergezeld kan worden met wat bindsla, tomaatjes en/of andere rauwkost:

Groentenpâté

Ingrediënten: 10 gr boter, 10 gr bloem, 1 dl melk of bouillon, ca. 40 gr verschillende groenten of enige uitjes en augurkjes uit het zuur.

Smelt de boter, voeg de bloem toe en roer dat tot een glad papje. Voeg iets meer dan de helft van het vocht ineens bij, wacht tot het kookt en roer dan tot het papje volkomen glad is. Voeg er de rest van het vocht langzaam roerende bij en laat de saus een paar minuten zachtjes doorkoken. Roer er de schoongemaakte en zeer fijngehakte groenten met de gehakte uitjes door. Voeg bij gebruik van melk nog wat zout naar smaak bij. Laat de massa afkoelen.

Mijn groentelade bevatte groene paprika, venkel, komkommer en sperzieboontjes. Deze hakte ik rauw zeer fijn, samen met een sjalotje, rozemarijn, kappertjes en wat augurkjes. Uiteindelijk vond ik het lekkerder om een dubbele hoeveelheid fijngehakte groente te gebruiken. Wat zout, peper en gemalen koriander zorgden voor extra pit.
Tegenwoordig is voedsel preppen 'in' bij mensen die gezond willen eten, zonder er lang voor in de keuken te staan. In principe is het vullen van lunchtrommeltjes zoals in dit oude kookboekje uit 1947 gebaseerd op hetzelfde principe. Wanneer je je goed voorbereidt, kun je op je werkdag de benodigde potjes in je lunchtrommeltje stoppen of je gezinsleden verrassen met nét die extra touch!