Lieflijke Appelmelk

Vandaag heb ik zoete appeltjes geraapt. Op de een of andere manier is de oogst bij ons een paar weken later dan gemiddeld. 't Zal aan de standplaats van de boom liggen, het is gauw guur en winderig in dit gedeelte van de tuin. Onze zoete Ermgaard heeft mooi stevig vruchtvlees, heel geschikt voor hete bliksem of als stoofappel. Ik probeer elk jaar een 'nieuw' recept te vinden voor dit oude ras. Mijn oog viel op een oud, onbekend recept voor Appelde Melck uit De verstandige Kock (1669). Volgens Marleen Willebrands (auteur transcriptie) is de Aagt-appel waarover in het recept gesproken wordt goed te vervangen voor de zoete Ermgaard. 

Om een lieffelijcke Appelde Melck te maken

Neemt Aegten-Appelen geschillt / en de klockhuysen wel uitgesneden/ doet die in een pot met wat Boter en Rooswater/  laet dat soo kleyn koken als pap/ wrijft het gestadig met de lepel/ doet'er dan een weynigh Tarwen-meel in/ doet'

er dan naer advenant karnemelk by/ laet het t'samen koken dat het is als soete Room/ en dan wat Suycker en Witte-broot daer in gedaen.

Het is dus een soort romige appelmoes met karnemelk. Ik moet zeggen dat ik niet zo'n pap-eter ben, maar mijn nieuwsgierigheid overwint. Ik ga het maar eens proberen:

Om aangename Appelmelk te maken

Neem zoete stevige appels, schil ze, haal de klokhuizen eruit en snijd ze in stukjes. Doe ze in een pan met een flinke klont boter, voeg 3 druppeltjes rozenwater toe en laat de appels tot moes koken. Wanneer de appel wat stevig blijft, kun je ze door een roerzeef halen. Laat de moes licht binden met een heel klein beetje tarwebloem, zorg dat de bloem goed opgenomen wordt in de moes en even meekookt. Voeg er dan in verhouding karnemelk bij, zodat lobbig wordt als room. Laat het nog even zachtjes koken, naar smaak nog wat suiker toevoegen en eventueel wat paneermeel of geweekt witbrood.

De stoofappel die ik gebruikte kookt niet tot moes, 'k heb daarom een roerzeef gebruikt. Op een halve kilo appels gebruikte ik 250 ml karnemelk. Dit is misschien wat veel, de zoete Ermgaard is echt wel een droge appel. Tja, en dan de smaak: het is een luxe appelmoes eigenlijk. 't Viel me niet tegen. Tip: zuinig zijn met rozenwater, die paar druppeltjes zijn echt voldoende.

Een andere benaming voor appeldemelk is ook wel appel(de)prol. In het Haagsch Nederduitsch Woordenboekje wordt appeldeprol verbetert in appelmelk. Prol is prut, brij. In Brabant en Limburg wordt met prol ook wel stamppot bedoeld. Waarschijnlijk schept de omschrijving prol in de verschillende dialecten wat verwarring; en dekt appelmelk de lading beter. Kenmerkend voor appelmelk is de combinatie van appel, karnemelk en witbrood. Het Nieuw Nederlandsch Kookboek (1838) geeft een vergelijkbaar recept (dezelfde verhouding appel en karnemelk). Hier wordt anijszaad meegekookt in plaats van rozenwater.

Ps: Het gebruik van wrangzure appels wordt afgeraden, ze wekken zuur en krampen op en een slechte spijsvertering. Aangenaam friszure appelen zijn beter volgens deze kok, voor mensen met winderigheid kunnen deze eventueel vooraf gebraden worden.