Receptenboek van Fanny Sijmons

Dit handgeschreven receptenboek heeft een bijzondere geschiedenis. Het behoorde toe aan Fanny Sijmons, geboren op 4 december 1856, te Rotterdam. Zij was cursiste aan de Rotterdamsche Kookschool. De leerlingen schreven de te behandelen recepten netjes over in het daarvoor bestemde receptenboek. Achterin werden de recepten keurig aangegeven in het alfabetisch register. Voorin is een inhoudsopgave gesorteerd per gang van het menu. Hoewel zuinigheid en soberheid wel een beetje de toon zetten, wordt ook het bereiden van luxere ingrediënten uitgebreid beschreven. Neem bijvoorbeeld ‘getruffeerde kalfsoesters’ of ‘kreeft in schelpen’. 

Fanny groeit op in een liberaal Joods gezin. De voorgaande generaties Sijmons waren als kooplui in Rotterdam neergestreken. Haar vader, Alexander Sijmons, sloeg een andere weg in en volgde een opleiding tot 'stedelijk heelmeester' in de stad Rotterdam. Hij specialiseerde zich al op jonge leeftijd in de behandeling van oorziekten en doofstomheid. In 1853 werd de 'Inrichting der doofstommenonderwijs' opgericht, waar Alexander Sijmons zijn leven lang een actieve rol als bestuurder speelde. Ook Fanny's moeder, Sophia Berlijn, was een sociaal betrokken vrouw, ze was bijvoorbeeld regentes van 'Het gesticht voor Israëlitische Oude lieden en Zieken'.

Het ziekenhuisje voor oude lieden, Houtlaan 724 (bron: www.joodserfgoedrotterdam.nl)

  

Barend Sijmons, door J. Veth
(bron: wikipedia)

Barend Sijmons is de oudste broer in het gezin van vier kinderen, hij scheelt twee jaar met Fanny. Wanneer Sophia, de moeder in het gezin al jong overlijdt, vertrekt Barend, dertien jaar oud, naar Hannover om te gaan studeren. Hij brengt het tot professor in Hoogduitse Taal en Letterkunde, noodgedwongen komt hij naar Nederland terug omdat het klimaat in Duitsland voor de joden verslechterde. In 1891 wordt hij benoemd tot rector aan de universiteit van Groningen.  Alexander Sijmons hertrouwt een jaar na het overlijden van Sophia en er komt nog een nakomertje in het gezin: Jeanne Sijmons.

Over de jeugd van Fanny valt weinig terug te vinden. Heeft zij ook mogen studeren? In ieder geval niet zoals haar vader en oudere broer. Van een vrouw werd verwacht dat zij een goed huishouden bestieren kon. Kennis over koken is hierbij van belang. Het lijkt waarschijnlijk dat Fanny een van de eerste leerlingen was van de Rotterdamsche Kookschool. In 1890 werd deze particuliere kookschool opgericht om de dames uit de gegoede stand op te leiden. De jongedames van de cursus waren gemiddeld twintig jaar oud. Ze waren al getrouwd of van plan om op korte termijn te gaan trouwen. Er is geen jaartal te achterhalen, maar het lijkt erop dat Fanny tussen haar 30e en 40e levensjaar begonnen is met het receptenboek. In deze periode staat ze alleen ingeschreven in het bevolkingsregister. Ze is blijkbaar op zichzelf gaan wonen. Wanneer ze veertig jaar is, treedt Fanny in het huwelijk met de uit Amsterdam afkomstige Leon Rosen. Helaas lacht het leven hun niet toe, want na ruim vier maanden blijft Fanny als weduwe achter in Amsterdam.

Uit familieberichten blijkt dat Fanny een lange tijd in Amsterdam blijft wonen. Vader Alexander overlijdt, en ook Barend. De middelste twee gezinsleden sterven jong en kinderloos. Van de Sijmons zijn Fanny, Jeanne en haar gezin overgebleven. Er komt pas weer informatie tevoorschijn wanneer de Tweede Wereldoorlog het leven voor de Joodse Amsterdammers onmogelijk maakt. Fanny komt in Hilversum terecht. Hilversum stond hoog aangeschreven als kuur- en rustplaats vanwege de schone lucht. Misschien dat Fanny al eerder gezondheidsklachten had en verhuisde naar Hilversum? Het is niet helemaal duidelijk. Wel is het adres in Hilversum bijzonder te noemen. Op dit adres stichtten Willem en Tine ten Boom een verpleegtehuis. Willem ten Boom (broer van Corrie ten Boom) was predikant en had een grote liefde voor het joodse volk. Naast hun eigen huis liet het echtpaar een villa verrijzen, waar geestelijk en lichamelijk kwetsbare mensen werden opgevangen. Villa ''Theodotion" (Godsgeschenk) bood in de oorlogsjaren en al lang daarvoor ook plaats voor joodse vluchtelingen uit Duitsland en Nederland. Veel onderduikers vonden in de oorlog een plaats in dit verpleegtehuis en hebben de oorlog kunnen overleven.

Villa "Theodotion" ca 1926 (bron:www.albertusperk.nl)

Fanny Sijmons heeft de gruwelen van de Tweede wereldoorlog niet overleefd. In de registers van Sobibor staat haar naam geschreven. In mei 1943 wordt ze op transport gesteld, Fanny overlijdt op 16 juli 1943 op 86-jarige leeftijd. Jeanne Sijmons, haar jongere halfzusje wordt met haar zoon weggevoerd naar Auschwitz, beiden komen om op 26 februari van datzelfde jaar.

Met dit verhaal in gedachten, wordt het receptenboek van Fanny Sijmons een klein monument. Net als de Stolpersteine die aan de Tromplaan in Hilversum ter nagedachtenis aan haar ligt. De recepten nodigen uit om van het leven te genieten, zoals Fanny ongetwijfeld ook gedaan heeft. Genieten, omdat het kan.