Pinksterkoek

Vijftig dagen na Pasen vieren we het pinksterfeest: de uitstorting van de Heilige Geest. De twaalf apostelen trekken na deze gebeurtenis de wereld in met het Evangelie van genade en vergeving. De vurige vlammen op hun hoofden zijn het teken van de Geest. De vroege christelijke kerk vindt z'n oorsprong op deze dag, veel mensen laten zich dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Geest. In de Nederlands christelijke traditie is de tijd rond Pinksteren vaak het moment waarop jongeren hun geloof belijden, of kinderen hun eerste communie ontvangen. 

Regionaal kennen we maar enkele culinaire tradities rond het pinksterfeest. Bijvoorbeeld het uitdelen van pinksterbroden of -koeken. Luilak wordt de zaterdag voor Pinksteren gevierd, vorig jaar bakte ik deze lekkere luilakbollen.

Doop met Heilige Geest, El Greco (1541-1614)

Uitdelen van brood of koek op hoogtijdagen, vooral aan armlastigen, is een al eeuwenoude gewoonte. Kerken of liefdadigheidsinstanties namen deze taak vaak op zich. In Leiden kregen de weeskinderen op 2e Pinksterdag een stuiver en een koek... het recept hiervoor is niet meer te achterhalen. Jaarlijks krijgen de kinderen in Riethoven en Westerhoven (Brabant) een traktatie in de vorm van een pinksterkoek (een reuzekrentenbol). Bisschop Rythovius (1511-1583) liet als erfenis deze traktatie na, met kerst en Pasen. Later is dit verschoven richting Pinksteren: als aanmoediging tot godsdienstige opvoeding.

De Heilige Geest wordt ook wel gesymboliseerd door een witte duif. Dit grijpt terug op de bijbelse gebeurtenis van de doop van Jezus. Op het moment van de doop opende de hemel zich en daalde de Geest in de vorm van de duif op Jezus neer. 

In de Franse patisserie bestaat er een echte pinkstertaart: Le Colombier de la Pêntecote. Pêntecote is Pinksteren, Colombier staat voor duiventil, maar ook voor ouderlijk huis. Meerdere streken in Frankrijk dragen de naam Colombier. Het taartje van zachte biscuit is afgewerkt met amandelen, gekonfijte meloen en versierd met een duifje. Wie het duifje op z'n bord vindt, zal in het volgende jaar trouwen! 

Uiteindelijk vind ik een oud, Nederlands recept voor pinksterkoek, uit De Vegetarische Keuken (kookboek van den Nederlandschen vegetariërsbond door E. Valk-Heijnsdijk, 1902). Mevr. E. Valk-Heijnsdijk was eigenaresse van Pomona, het oudste vegetarische restaurant in Nederland. Ik schreef er hier al eens over. 
De pinksterkoek is een zachte cake van boter, aardappelmeel en eieren. Ik maakte het volgens de aanwijzingen:

Pinksterkoek

Men roert 250 gram boter tot room, voegt er al roerende bij kleine hoeveelheden 250 gram suiker, 250 gram aardappelmeel en 3 eidooiers en wat geraspt geel van een citroenschil bij. Ten laatste roert men er het stijfgeklopte eiwit der 3 eieren door. Den koek bakt men in een flink met boter bestreken springvorm een halfuur in den oven tot hij een helgele kleur heeft.

Het aardappelmeel geeft een fijne, zachte structuur aan de cake. Onze jongste meiden waren er helemaal dol op, het was mij te zacht en zoetig alles bij elkaar. De oven verwarmde ik voor op 165 °C, de baktijd was zo'n 40 minuten. De werkwijze sprak mij wel aan: eidooier en -wit gescheiden verwerken in het beslag.