Driekoningen

Driekoningen, dat is bij ons thuis een wat onbekend feest. Toch vind ik het wel een mooie symboliek hebben. Het grijpt terug naar de vroege christendom van de 4e eeuw: de viering van epifanie, dat is de verschijning van de vleesgeworden Christus aan de wereld. Zijn geboorte wordt op 25 december, met kerst gevierd. Het bezoek van de wijzen uit het Oosten aan Jozef, Maria en het kind is de tweede verschijning. De drie koningen Caspar, Melchior en Balthasar gingen op reis en kwamen 12 dagen na Jezus’ geboorte aan in Bethlehem. Daarom wordt Driekoningen ook wel Dertiendag, de 13e dag genoemd en valt de viering op 6 januari.

Het zingen bij de ster op Driekoningen, Cornelis Troost ca. 1740

Er zijn verschillende rituelen die plaatsvinden op Driekoningen in de katholieke traditie en in de ontstaanstijd vierden ook de protestanten het feest. Doordat het nogal eens uit de hand liep met eten en drinken, werd het door de calvinistische kerk in de ban gedaan. Deze scheidslijn zie je nog steeds terug, in het protestante noorden zijn deze tradities, ook op culinair vlak, een beetje vergeten.
In de zuidelijke provincies, in België en Frankrijk wordt in ieder gezin Driekoningentaart (Galette des Rois) gekocht of gebakken. In deze taart zit een boon verstopt, degene die ‘m vindt krijgt een kroontje op z’n hoofd en mag de hele dag ‘koning’ of ‘koningin’ zijn. De boon verwijst naar de Germaanse traditie om in die 12 dagen geen bonen of peulvruchten te eten. Wanneer de boon in de taart gevonden is, luidt dat het einde van deze vastentijd in. Soms worden er ook wel 3 bonen verstopt: 2 witte en 1 zwarte, naar de drie wijzen uit het Oosten.
De vulling van de taart is gemaakt van frangipane, met een scheutje rum of cognac erdoor. Al sinds mensenheugenis wordt amandel gebruikt voor het bakken van koeken en taart. In de bijbel heeft de amandel een diepere betekenis, het staat symbool voor ‘ontwaken’, en ‘uitzien’ en ook voor ‘uitverkiezing’. Het is in Israël een boom die het einde van de winter aankondigt.
Dit alles in het achterhoofd houdende, vind ik Driekoningen een mooie traditie om weer tot leven te wekken in ons gezin. Het bakken van zo’n taart is een leuk uitgangspunt. Het eerste jaar dat ik een echte boon verstopte in de taart, brak onze jongste dochter er bijna haar tanden op. Het is misschien een beter plan om iets opvalleners in het baksel te doen. Er zijn trouwens Driekoningenboontjes te koop, van aardewerk, in allerlei leuke uitvoeringen. ‘k Hoop nog eens een antiek, porseleinen boon/figuurtje op de kop te tikken. Er zijn serieus verzamelaars van deze ‘boontjes’.

Porseleinen 'boontjes' Bron: Erfgoedinzicht.be

Qua receptuur en bereiding is het allemaal niet zo ingewikkeld: 

Eenvoudige frangipane kun je maken door 400 gram amandelspijs te nemen, er 3 eieren (een voor een) door te mengen en tenslotte nog 200 gr boter in kleine blokjes stapsgewijs door de spijs te draaien. Het fijnst gaat dit in een keukenmachine met de vlinderdeeghaak, er mag namelijk geen lucht ingeklopt worden. Een scheut rum door het mengsel is erg lekker, maar dit kan natuurlijk ook weggelaten worden. 

'blind' bakken

Rol van bladerdeeg 2 cirkels, eentje zo'n 7 cm groter dan de bakvorm, voor de bodem en de zijranden. De ander iets ruimer dan diameter van de taartvorm, dit is het deksel. In een lage taartvorm, ingevet en bestrooid met wat bloem, wordt een lap bladerdeeg over de bodem en zijranden gelegd. Het deeg goed aandrukken, randjes iets laten overhangen. Prik gaatjes de bodem met een vork. De korst wordt eerst op 200 C blind gebakken. Hiervoor bakpapier over het deeg leggen en met blindbakvulling 10 minuten bakken. Haal de taart uit de oven. Verwijder de blinde vulling, bestrijk de bodem evt. met losgeklopt eiwit, dit fixeert de korst. Verdeel nu de frangipane gelijkmatig over de deegbodem, verstop 1 boon in de vulling. Bestrijk de opstaande deegrand met eiwit. Leg tenslotte het deegdeksel over de vulling. Druk het bij de randen goed samen, snijd overtollig deeg weg, druk met de tanden van een vork een patroontje langs de rand. Bestrijk ook het deksel met ei. Eventueel kan het deksel versierd worden met een ster, kroonvorm en/of de letters C M B. Bak de taart in ca 30 minuten op 200 C goudbruin en gaar. 

Maak een kroontje van goudkleurig papier, voor de gelukkige vinder van de boon!

De letters C M B, welke gebruikt worden met Driekoningen, is een Latijnse afkorting voor Christus Mansionem Benedicat: God zegene dit huis. Het zijn daarbij ook de initialen van de drie koningen.