Sint Nicolaas-recepten

Het zelf bakken van lekkernijen klinkt makkelijker dan het vroeger was. Lange tijd was dit niet voor iedereen weggelegd. Het hebben van een oven of fornuis was alleen bereikbaar voor welgestelden. Boerenbedrijven hadden vaak een eigen bakhuis, men bakte zelf het dagelijks brood. In sommige streken, bijvoorbeeld in Gelderland en Brabant, was men aangewezen op een gezamenlijk bakhuis. In de grote steden werkte dit anders, men kocht het brood en banket bij de bakker. Er ontstonden gilden om de kwaliteit van het brood hoog te houden en afspraken te kunnen naleven. Soms werd er gerommeld met het gewicht van het brood of met de ingrediënten, binnen het gilde kwam daar toezicht op. De overheid heeft zich lange tijd met de prijzen en de samenstelling van het dagelijks brood bemoeid. Pas halverwege de 19e eeuw werden de gilden afgeschaft en kwam de bakkerij terecht in de vrijemarktsector. 

Het zelf bakken thuis ging bovendien niet zo gemakkelijk als tegenwoordig. Het regelen en constant houden van de juiste temperatuur voor gebak, was een behoorlijke kunst. De fornuizen werden gestookt op hout of kolen, zonder temperatuurmeter. Het bakken op matige of gestadige temperatuur was vooral een kwestie van ervaring. In plaats van thuis, bracht men de taartpan ook wel naar de bakker om het daar te laten afbakken, of kocht men kant-en-klare taartkorsten om zelf te vullen. Met het toenemen van de welvaart in de jaren '50 van de vorige eeuw kwam er verandering. Elektrische apparaten namen veel zwaar werk over. En met de elektrische mixer werd bijvoorbeeld het maken van een cakebeslag veel eenvoudiger. Wanneer we in Nederland allemaal aangesloten raken op elektra en -het nu verfoeide- gas, wordt braden en bakken een fluitje van een cent. Receptenboekjes uit die tijd zijn aandoenlijk om te lezen. Het gemak van al die nieuwe ontwikkelingen wordt de dames volop aangeprezen! Grappig zijn receptenboekjes van gas- en electriciteitsbedrijven. Bijvoorbeeld deze: Sint Nicolaas-recepten van het Gasbedrijf uit Rotterdam. Ik gebruikte deze keer deze 2 recepten voor speculaas:

Speculaaskruiden zijn 'vers' gemengd het lekkerst. Wanneer je 't lang bewaard is veel van het aroma vervlogen. Daarom maak ik zelf meestal een kleine portie, bijvoorbeeld de helft van het aangegeven recept:

Speculaaskruiden

Benodigdheden: 30 gram kaneel, 10 gram gemalen kruidnagel, 10 gram nootmuskaat, 5 gram fijne peper, 5 gram gemalen anijs.

Meng alle ingrediënten goed dooreen. Bewaar de speculaaskruiden in een busje, stopflesje of jampotje met goedsluitend deksel

Speculaasjes

Benodigdheden: 200 gram bloem, 150 gram boter of margarine, 100 gram bruine basterdsuiker, 1/2 theelepeltje bakpoeder, zout, 10 gram speculaaskruiden

Kneed van bloem, boter, bruine basterdsuiker, speculaaskruiden, bakpoeder en zout een mooie deegbal. Rol het deeg uit op een met bloem bestoven aanrecht tot een lap van 1/3 cm dikte. Steek uit de lap koekjes van een vorm, behorende bij Sint-Nicolaas. 

Verwarm de oven zonder thermostaat 7 minuten met volle vlammen voor. Plaats de bakplaat met koekjes midden in de oven en temper de vlammen, tot ze de grootte hebben van waterdruppels. Bak de koekjes in +- 20 minuten gaar. Verwarm de oven met thermostaat niet voor. Zet bij de oven met thermostaat de knop op stand 3 of 4. (dat is 170 °C)

Een aantal tips, uit mijn eigen ervaring gesproken, zijn: Gebruik Zeeuwse bloem, het geeft een brossere bite. Maak het deeg een dag van te voren en laat het afgedekt 24 uren rijpen in de koelkast. Gebruik rijstbloem om te bestrooien, wanneer je gebruik maakt van een koekplankje, het lossen gaat dan echt beter!